سرنوشت کالاهایی که در گمرک می مانند چیست؟
قانون امور گمرکی و آیین نامه اجرایی در حال حاظر حاکم و ناظر بر فعالیت های اجرایی گمرک است. گمرک کشور همانند گمرک بسیاری از کشورها از ((از سیستم متروکه کردن کالا یا کالای متروکه )) برای جلوگیری از تراکم کالا در گمرک و تسهیل وصول حقوقی و عوارض گمرکی استفاده می کند، اما به دلیل تصویب دستورالعمل های دولت و در نتیجه ازدیاد مجوزها برای ورود و صدور کالا و عدم شفافیت قوانین، نه تنها حجم کالاهای متروکه در انبارهای گمرک کاهش نیافته، بلکه ممکن است ورود و خروج کالایی مشروط یا ممنوع اعلام شود، چرا که براساس تبصره 1 ماده 2 قانون مقررات صادرات و واردات ((دولت می تواند بنا به مقتضیات و تشریفات خاص زمانی با رعایت قوانین مربوطه، صدور یا ورود بعضی از کالاها را ممنوع کند)) این مطلب بر آن است تا به بررسی وضعیت حقوقی کالای متروکه در گمرک بپردازیم و از نظر قانونی آنها را بررسی کند. مواردی که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد عبارتنند از: کالای متروکه ، اظهارنامه اجمالی ، مانیفست ، تشریفات قطعی گمرک
مفهوم قانونی کالای متروکه:
چنانچه از تاریخ ورود کالا به گمرک بیش از 4 ماه بگذرد و کالا از گمرک ترخیص نگردد و یا صاحب کالا برای انجام تشریفات گمرکی و ترخیص کالا مراجعه ننماید ،کالای متروکه نامیده می شود. در فرودگاههای كشور پس از دو ماه و در سایر اماكن گمركی پس از چهارماه توقف از تاریخ صدور اولین قبض انبار، كالا متروكه می‌گردد . بعد از این مدت با موافقت گمرك تا چهارماه دیگر (در گمركات زمینی و دریائی) و تا 2 ماه دیگر در گمركات فرودگاهی قابل تمدید می‌باشد .
اماکن گمرکی:
به هر محل و مکانی که در تصرف گمرک و یا بندر باشد، یعنی گمرک در آنها حضور و تشکیلات اداری و اجرایی داشته باشد و از آنها برای انباشتن کالا استفاده کند، اماکن گمرکی می گویند که شامل انبارهای گمرکی، انبارهای عمومی و انبارهای سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی می شود.(ماده 23 قانون امور گمرکی)
اظهارنامه اجمالی:
کالا باید اظهار شود، یعنی اطلاعات خاص مورد نیاز گمرک که به شکلی مورد قبول گمرک است در اختیار گمرک قرار گیرد. نوع شفاهی اظهار در مبادی ورودی یا خروجی مسافری با استفاده از شیوه دو کاناله (قرمز و آبی) انجام می شود. یک نوع اظهارنامه، اظهارنامه اجمالی است که به صورت کتبی توسط متصدی حمل و نقل در بدو ورود تنظیم می شود. اظهارنامه اجمالی را گمرک محل ورود کالا و تخلیه کالا به شرکت حمل برای تنظیم و تسلیم ارائه می کند. اظهارنامه حاوی اطلاعات زیر است:
- کشور مبدا و مقصد کالا.
- تعداد و نوع بسته ها و علامت و وزن همراه با ظرف آنها.
- نوع کالای محتوی بسته ها و در صورت امکان، وزن خالص و ارزش کالا.
- نام گیرنده کالا و نام خانوادگی و محل اقامت تنظیم کننده اظهارنامه و امضای او.
- نام و پرچم و مبدا حرکت کشتی و نام صاحب یا فرمانده آن.( اگر از راه زمینی حمل شود، باید نام، تابعیت و مبدا حرکت و نوع وسیله نقلیه و نام صاحب و متصدی حمل و نقل ذکر شود.)
مانیفست:
مانیفست یک نوع اظهار نامه گمرکی است که باید ضمیمه اظهارنامه اجمالی شود و عبارت است از فهرست کل بار یا محموله در یک وسیله یا یک واحد نقلیه.فهرست بار شامل شماره سند حمل، فرستنده، گیرنده، تعداد و نوع بسته ها، شرح و مقدار کالا است. مانیفست در حکم اظهارنامه بار نیز می باشد و بسیاری از کشور ها از این سند به عنوان اظهار نامه بار استفاده می شود.
هر محموله تجاری که به قلمروی گمرکی می رسد باید برای آن نسخه مانیفست ارائه شود.این سند دلالت بر آن دارد که کالا از یک گمرک خانه در یک کشور بارگیری و حمل شده و در طول راه به آن چیزی اضافه یا از آن کسر نشده، مگر این امر به موجب مانیفست نشان داده شود.
تشریفات قطعی گمرک :
تشریفات قطعی گمرک شامل عملیاتی است که با انجام آن، کالا از اماکن گمرکی ترخیص می شود. این تشریفات شامل ارزیابی و معاینه کالا، تطبیق با مقررات عمومی صادرات و واردات، اخذ تعهدات یا وجوه متعلق به کالا، حصول اطمینان از رعایت الزامات قانونی و آیین نامه ای و خروج کالا از گمرک با اطمینان از اجرای کامل مقررات حاکم در زمان ترخیص است. به مجموعه این عملیات تشریفات قطعی گمرک می گویند.
ثبت ديدگاه